Diweddariadau prosiect

Cynlluniwyd Hyb Ynni Gwyrdd Trecŵn i weithredu ar wahân i’r rhwydwaith ynni cenedlaethol, gan ddibynnu ar ynni solar a gwynt a gynhyrchir yn lleol i gynhyrchu hydrogen. Byddai cysylltiad grid cymharol fach yn caniatáu i offer barhau i weithio ar adegau pan oedd lefelau ynni gwynt a solar isel.

Yn ddiweddar, mae wedi dod yn amlwg y bydd cael y cysylltiad grid angenrheidiol yn cymryd nifer o flynyddoedd, gryn dipyn yn hirach nag a ragwelwyd yn wreiddiol. Mae hwn yn fater ehangach sy'n effeithio ar lawer o brosiectau ynni arfaethedig a datblygiadau eraill yn Ne-orllewin Cymru ac ar draws ardaloedd eang o weddill y DU. Bydd Statkraft yn parhau i weithio gyda chyrff diwydiant, datblygwyr ynni, cynghorau lleol a Llywodraethau Cymru a’r DU i fynd i’r afael â’r mater hwn.

Hwb Ynni Gwyrdd Trecwn, sy'n cael ei ddatblygu gan Statkraft, cynhyrchydd ynni adnewyddadwy mwyaf Ewrop, yw prosiect hydrogen gwyrdd cyntaf y cwmni i gael ei gyhoeddi yn y DU. Yr Hwb yw'r cyntaf o blith nifer o brosiectau a gynllunir gan Statkraft a fyddai'n creu swyddi ac yn defnyddio gwybodaeth a sgiliau lleol, gan helpu gwasanaethau cludiant i roi'r gorau i ddefnyddio tanwyddau ffosil a mabwysiadu dewisiadau glân.

Byddai'r gwaith yn Sir Benfro, y bwriedir ei adeiladu ar safle sied trosglwyddo trenau segur, yn cynhyrchu tua thair tunnell o hydrogen gwyrdd bob dydd. Mae hyn yn ddigon i redeg un bws am dros 40,000 o filltiroedd, neu'r hyn sy'n cyfateb i deithio 350 o weithiau o Abergwaun i Gaerdydd, ond heb yr allyriadau niweidiol a gynhyrchir gan danwyddau diesel neu betrol traddodiadol.

Yn draddodiadol, caiff hydrogen ei echdynnu o danwydd ffosil, ond mae cynnig Statkraft ar gyfer Trecwn yn ymwneud â hydrogen gwyrdd – sy'n cael ei echdynnu o ddŵr trwy proses a bwerir gan drydan a gynhyrchir gan ynni adnewyddadwy. Yn yr achos hwn, o dri thyrbin gwynt a phaneli solar ar y ddaear, heb unrhyw allyriadau carbon.

Dyfeisiwyd y gell danwydd hydrogen yng Nghymru yn ôl ym 1842 gan William Grove, ac mae'n cael ei defnyddio ers hynny fel rhan o brosesau diwydiannol a lleoliadau masnachol. Gellir defnyddio hydrogen at amrywiaeth o ddibenion, gan gynnwys tanwydd di-garbon, mewn diwydiannau, a gweithgynhyrchu.

Bwriedir i'r hydrogen gwyrdd a gynhyrchir yn Nhrecŵn gael ei ddefnyddio i bweru trenau sy'n rhedeg ar reilffyrdd i'r gorllewin o Abertawe, gan gyflawni llawer o fanteision trydaneiddio, megis defnyddio tanwydd di-garbon, ond am gostau cyfalaf sylweddol is ac â llai o ofynion o ran seilwaith newydd. Gallai hefyd bweru fflyd lorïau Cyngor Sir Benfro a bysys lleol, oherwydd bydd y safle'n gallu cynhyrchu digon o hydrogen gwyrdd i redeg tua 170 o fysys bob dydd pan fydd yn weithredol.

Byddai'r cynigion yn helpu i gefnogi Strategaeth Sero Net Llywodraeth Cymru i gynhyrchu cyfwerth â 70% o'r trydan a ddefnyddir yng Nghymru drwy ffynonellau adnewyddadwy erbyn 2030, yn ogystal â chyfrannu at gyflawni'r Cynllun Gwyrdd Mawr, sef strategaeth datgarboneiddio Cyngor Sir Penfro.

Bydd y cyfleuster arfaethedig yn cynhyrchu dros 10MW o drydan adnewyddadwy, felly caiff ei ddiffinio fel Datblygiad o Arwyddocâd Cenedlaethol. Felly, caiff y cais cynllunio ei gyflwyno i Benderfyniadau Cynllunio ac Amgylcheddol Cymru (PEDW), a gwneir y penderfyniad terfynol gan weinidogion Cymru. Mae ymchwiliadau cynnar ar y safle wedi dechrau, a bydd Statkraft yn cyflwyno cais cwmpasu i PEDW cyn bo hir, i sicrhau y cynhelir yr astudiaethau amgylcheddol priodol wrth ddatblygu'r cynigion.

Mae Statkraft hefyd yn cysylltu â thua 5,000 o gartrefi a busnesau yn y gymuned leol i gynnig rhagor o fanylion am y prosiect, a digwyddiadau ymgynghori.  Cynhelir sesiynau galw heibio i'r cyhoedd rhwng 3yp a 7yh, ddydd Llun, 24 Hydref ar y safle yn Ystafell Fwrdd Cwm Trecwn; ddydd Mawrth, 25 Hydref yn Neuadd Goffa Treletert; a dydd Mercher, 26 Hydref yng Nghanolfan Dysgu Cymunedol Abergwaun. Cynhelir gweminar hefyd ar 9 Tachwedd, ac mae rhagor o fanylion am hyn, y cynigion, a sut y gall pobl gynnig adborth, ar wefan y prosiect: trecwn-energy.wales

Dywedodd Matt Kelly, o Statkraft UK: "Mae Hwb Ynni Gwyrdd Trecwn yn gyfle cyffrous i gynhyrchu ynni gwyrdd cartref i'w ddefnyddio'n lleol, ac mae ganddo'r potensial i fod yn gatalydd i sbarduno ailddatblygu Cwm Trecwn. Rydym yn cydweithio'n agos â Chyngor Sir Penfro, ac er mai megis dechrau y mae'r prosiect, rydym yn awyddus i glywed barn pobl leol.

"Rydym yn benderfynol o sicrhau y bydd ein prosiectau ynni adnewyddadwy yn cynnig buddion ehangach i bobl leol, ac rydym wedi rhoi dros £2 filiwn i gymunedau gerllaw ein prosiectau, yn ogystal â gweithio i wneud gwelliannau amgylcheddol ar y safleoedd rydym yn eu rhedeg. Edrychwn ymlaen at rannu rhagor o fanylion am ein cynlluniau wrth iddynt ddatblygu."

Dywedodd y Cynghorydd Paul Miller, Dirprwy Arweinydd ac Aelod Cabinet dros Le, y Rhanbarth a'r Newid yn yr Hinsawdd: "Mae'r cyhoeddiad heddiw ynghylch Hwb Ynni Gwyrdd Trecwn yn dystiolaeth o'r momentwm cynyddol yn y farchnad ynni gwyrdd yn Sir Benfro.

"Mae datblygu a meithrin technoleg a diwydiannau adnewyddadwy ledled y sir, gan gynnwys yn ein cymunedau mwy gwledig, yn hanfodol i'n galluogi i sicrhau y bydd Sir Benfro a rhanbarth y De-orllewin yn rhan allweddol o ymgyrch ynni adnewyddadwy Cymru."